چوب مصنوعی چیست؟

چوب مصنوعی حاصل تلاش جندین ساله دانشمندان برای یـافتن محـصولی جـایگزین چـوب در جهـت حفظ محیط زیست و جلوگیری از قطع درختان می بشد. این محصول بـا وجـود مـصنوع بـودن رفتـاری بسیار شبیه به چوب دارد و جایگزین اصلی بسیاری از قطعات چوبی در صنعت ساختمان محـسوب مـی گردد.
در جهان امروزی بازیافت کالاهای استفاده شده از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که ایـن امـر به واسطه توجه روز افزون مسئولین کشورها به حفظ محیط زیست و همچنین بالا رفتن هزینه های تأمین مواد اولیه و در نهایت ارزش اقتصادی قابل توجه مواد اولیه ، نشأت گرفته است.

چوب مصنوعی یکی از محصولات با ارزش است که از محل بازیافت مواد پلاستیکی، کاغذ و چـوب از زباله ها و ضایعات شهری تولید میگردد.

این چوب که به نام های Wood Reflex و Artifical Wood در جهان مشهور میباشد از ترکیـب خرده چوب، کاغذ و پلاستیکهای ضایعاتی تولید شده و از آن در ساخت مصنوعات مختلف چوبی مانند حفاظ اطراف خیابان ها، خانه ها، تابلوهای تبلیغاتی، میز و نیمکت پارک ها، نرده های معابر و غیـره اسـتفاده می شود و به نوعی می توان گفت که چوب مصنوعی در حـال جـایگزین شـدن بـرای چـوب طبیعـی و همچنین بخشی از آهن و فولاد می باشد.
از خصوصیات بارز چوب مصنوعی ، استحکام بیشتر ان از چوب معمولی ، عدم نیاز به رنگ آمیزی ، عدم تاب برداشتن ، قابلیت استفاده در محیط های کاملا مرطوب ، شکل پذیری و عدم هجوم حشرات و موریانه ها بوده که بدین ترتیب عمر این نوع چوب در مقایسه با چوب طبیعی بالا است. از طرف دیگـر هر چند استحکام آن در حد فلزات نیست ولی به علت قیمت بـسیار پـایین و همچنـین وزن سـبک، در برخی حوزه های مصرف بر فلزات ارجحیت دارد.
چوب مصنوعی یک کالای جدید در کشور است و هنوز مصرف داخلی قابل توجه پیدا نکرده است. در شکل زیر نمونه ای از این نوع چوب ها آمده است.

ضرورت و اهمیت چوب مصنوعی

 

چوب مصنوعی از دو نگاه دارای اهمیت در جوامع بشری میباشد که ذیلاً به آنها اشاره شده است:

• کاهش آلودگی زیست محیطی
  وجود حجم زیاد پلاستیک و کاغذ در زبالههای شهری و الودگی که پلاستیکها به دلیل عدم زیست سازگاری آنها در محیط ایجاد می کنند، یکی از معضلات اساسی مدیران شهرها میباشد. لـذا بـا اجـرای طرحهای تولید چوب مصنوعی، پلاستیکها و کاغذهای ضایعاتی جمعآوری و بازیافت و تبدیل به کالای با ارزش میگردد.
• محدود بودن منابع درختی در کشور
  منابع چوبی و جنگل های ایران محدود هستند و لذا با قطع درختان و اسـتفاده از چـوب آنهـا، ایـن نعمت خدادادی بزودی از بین خواهد رفت. ازاینرو لازم است مصرف بیرویه چوب کاهش داده شود که ایجاد واحد تولید چوب مصنوعی به واسطه بازیافت چوبهای ضایعاتی، یکی از روشهای انجام امر فـوق تلقی میشود.

 

موارد مصرف و کاربرد چوب مصنوعی

 

چوب مصنوعی یک کالای جدید در کشور است که هنوز هیچ واحد فعال تولید داخلی نـدارد. لـیکن طرحهای بسیار زیادی در حال ایجاد برای تولید این کالا هستند که فهرست آنهـا در بخـش دوم ارائـه خواهد شد. بنابراین هنوز بازار اطلاع کافی از آن و در نهایت مصرف این کالای مهم را آنچنـان تجربـه نکرده است. البته در بازار وجود مصنوعات ساخته شده از چوب مصنوعی به چشم میخـورد، لـیکن ایـن چوبها همه از خارج کشور و به همراه سایر چوب های وارداتی وارد شده است و به علـت نبـود شـماره تعرفه مستقل، امکان بررسی حجم واردات نیز وجود ندارد. علی ایحال با توجه به سـوابق سایرکـشورهای جهان در استفاده ازچوب مصنوعی و همچنین براساس تحقیقات صورت گرفته پژوهـشگاه پلیمـر ایـران، مواد مصرف چوب مصنوعی را میتوان به صورت زیر پیش بینی کرد:

• ساخت نرده های معابر
• میز و نیمکت های پارکها
• تابلوهای تبلیغاتی در خیابانها
• حفاظ اطراف بزرگراهها
• حفاظ در خانه ها
• درب و پنجره در مکان های عمومی محیطی (door )</liOut >
• تختخواب ها
• درب ها

و در نهایت میتوان گفت که کلیه مکانهایی که چوب کاربرد دارد در آن محل ، چـوب مـصنوعی در جایگزینی چوب طبیعی میتواند کاربرد داشته باشد.

 

بررسی کالاهای جایگزین و تجزیه تحلیل اثرات آن

 

چوب مصنوعی جایگزین چوب طبیعی ، نئوپان و MDF و همچنین در برخی شرایط خاص جایگزین فلزات میباشد (مانند نردهها و حفاظ ها) بنابراین به نوعی میتوان گفت که به صـورت معکـوس چـوب طبیعی و تخته های فوق اصلیترین جایگزین چوب مصنوعی محسوب میگردند که قدرت جایگزینی آن نیز بالا میباشد. در ادامه تحلیل اثرات جایگزینی این نوع چوب ها و تخته ها آمده است.

1. چوب طبیعی
   • قیمت :)(با توجه به نوسانات شدید قیمتی اعلام قیمت ممکن نیست)
     اصلی ترین عامل در تعیین جایگزینی چوب طبیعی برای چوب مصنوعی قیمت اسـت. از اینـرو لازم است جذابیت قیمتی برای مصرف کننده در سطح قابل توجه وجود داشـته باشـد تـا ایـشان راغـب بـه استفاده از وب مصنوعی گردد. بدیهی است که در صورت نبود اختلاف قیمت قابل قبول، مصرف کننـده به سمت استفاده از چوب طبیعی گرایش پیدا خواهد کرد.
   • استحکام مکانیکی :
     استحکام مکانیکی چوب مصنوعی از چوب طبیعی بیشتر است و لذا تحت این عامل، چوب طبیعی آنچنان نمیتواند کالای جایگزین برای چوب مصنوعی محسوب گردد.
   • قابلیت کاربردی:
     چوب مصنوعی نسبت به رطوبت و آب بسیار مقاوم تر از چوب طبیعی است. لذا از نظر این پارامتر نیـز چوب طبیعی آنچنان نمیتواند با چوب مصنوعی رقابت نماید.
   • ابزار پذیری :
     یکی از موارد مهم در انتخاب چوب، قابلیت کارپذیری روی آن است که به واسطه ایـن امـر طـرحهـای مختلف روی چوب اجرا میشود. چوب مصنوعی دارای خاصیت ابزار پذیری پـایینتـر از چـوب طبیعـی است.
2. نئوپان
   • قیمت :؟
     قیمت چوب مصنوعی نسبتا همانند قیمت نئوپان است.
   • استحکام مکانیکی :
     استحکام مکانیکی چوب مصنوعی از نئوپان بسیار بالاتر است و لذا تحت این عامل، چوب مصنوعی کاملا قابلیت جایگزین برای نئوپان را دارد.
   • قابلیت کاربردی :
     چوب مصنوعی نسبت به رطوبت و آب بسیار مقاوم تر از نئوپان است. لذا از نظر این پارامتر نیز نئوپـان نمیتواند با چوب مصنوعی رقابت نماید.
   • ابزار پذیری :
     چوب مصنوعی دارای خاصیت ابزار پذیری بسیار بالاتر از نئوپان است.
3. MDF
   • قیمت :؟
     قیمت چوب مصنوعی کمتر از قیمت MDF است .
   • استحکام مکانیکی :
     استحکام مکانیکی چوب مصنوعی از MDF اندکی پائین تر است و لذا تحت این عامـل، چـوب مـصنوعی کاملا قابلیت جایگزین برای MDF را دارد.
   • قابلیت کاربردی :
     چوب مصنوعی نسبت به رطوبت و آب مقاوم است لیکن مقاومت MDF از چوب مصنوعی بالاتر اسـت. لذا از نظر این پارامتر قدرت جایگزینی چوب مصنوعی برای MDF پائین است.
   • ابزار پذیری :
     چوب مصنوعی دارای خاصیت ابزار پذیری اندکی کمتر از MDF است.
   • شکل ظاهری و زیبائی :
     MDF دارای شکل ظاهری زیباتر از چوب مصنوعی است.

با توجه به مطالب ذکر شده بالا، میتوان نتیجهگیری کرد اصلیتـرین عامـل اثرگـذار در جـایگزینی کالاهای رقیب برای چوب مصنوعی قیمت، شرایط کاربرد و زیبائی میباشد که در این میـان بـدلیل پـر اهمیت بودن قیمت، لازم است قیمت فروش چوب مصنوعی حـداکثر در سـطح نئوپـان هـدف گـذاری گردد.

 

اهمیت استراتژیکی چوب مصنوعی در دنیای امروز

 

چوب مصنوعی یک کالای عمومی در جهان است که همانند سایر کالاها تولید و مصرف مـیگـردد. لیکن در صورتی که نگاه دقیق به زنجیره تولید و مصرف این کالا بشود، نتیجه گیری خواهد شد که ایـن کالا از اهمیت بسیار بالا در جوامع بشری برخوردار است که دلایل آن را میتوان این چنین تشریح کرد:

• تولید چوب مصنوعی به سلامت محیط زیست کمک مینماید
  ماده اولیه تولید چوب مصنوعی، انواع ضایعات و زبالههای چوب، پلاستیک و کاغذ است کـه بخـش عمده این مواد از زبالههای شهری تفکیک و حاصل میشود. بنابراین با عنایت بر این مطلب که پلاستیک ها مواد تجزیه ناپذیر در طبیعت هستند لذا بازیافت آنها سبب کاهش اثرات مخرب زیست محیطی آنها خواهد شد.
• ایجاد کالایی با ارزش افزوده بالا از ضایعات و زباله های بی ارزش
  بازیافت و تبدیل زباله به کالای قابل فروش، یکی دیگر از مزیتهای این طرح اسـت کـه در سـطح ملی میتوان از آن به عنوان یک طرح مفید یاد کرد.
• کاهش ضرورت قطع درختان
  چوب به طور مستقیم از درخت حاصل میشود. لذا با توسعه جمعیت کشورها ، نیاز بازار بـه چـوب بیشتر شده و برای تأمین آن، لازم است درختان بیشتری قطع گردد و این موضوع با توجه به محدودیت جنگل در کشور، بسیار حائز اهمیت است. تولید چوب مصنوعی سبب کاهش نیاز بازار به چـوب طبیعـی شده و در نهایت ضرورت قطع درختان کاهش پیدا می نماید.

 

کشور های عمده تولید کننده و مصرف کننده چوب مصنوعی

 

• کشورهای عمده تولید کننده چوب مصنوعی
  • آمریکا
  • چین
  • روسیه
  • ایتالیا
  • ترکیه
  • مالزی
  • هند
  • امارات متحده عربی
• کشورهای عمده مصرف کننده چوب مصنوعی
  در حال حاضر تبادلات جهانی چوب صنعتی نسبتاً پایین اسـت و لـذا اکثـر کـشورهای تولیدکننـده، بخش عمده تولیدات خود را مصرف می نمایند و لذا به نوعی میتوان کشورهای عمده تولیدکننده را بـه عنوان کشورهای عمده مصرف کننده نیز تلقی نمود.

 

شرایط صادرات چوب مصنوعی

 

چوب یک کالایی است که به صورت مستقیم از درخت به دست می آید و درخت نیز در کشورهای مختلف جهان از محدودیت برخوردار است. لذا مطابق اطلاعات اخـذ شـده از سـازمان خواربـار جهـانی (FAO) حجم کل نیاز جهان به چوب بیش از قابلیت کشورها برای تولید آن می باشد، از اینرو میتوان گفت که چوب به عنوان یکی از کالاهای مهم و نسبتاً کمیاب در جهان محسوب میگردد. از طرف دیگر بسیاری از کشورهای جهان خود توانایی تولید درخـت و چـوب را ندارنـد و لـذا نیـاز خـود را از سـایر کشورهای جهان تأمین مینمایند. از اینرو در مجموع میتوان گفت که چوب مصنوعی از بازار خـوبی در سطح جهان برخوردار است. (جایگزینی برای بخشی از بازار چوب طبیعی ، نئوپان ، MDF ، فیبر و تخته های چند لایه ) لیکن تولیدکنندگان آن لازم است از توانایی های خاصی برخوردار باشـند کـه در اینجـا تواناییهای فوق به عنوان شرایط صادرات مورد جمع بندی واقع گردیده است.

فرایند تولید چوب مصنوعی را میتوان به شرح زیر نماش داد :

با توجه به فرایند تولید بالا، شرح هر کدام از فعالیتهای آن به صورت زیر خواهد بود: چوب مصنوعی ترکیبی از پلاستیک، کاغذ و چوب ضایعات است. بـه صـورتی کـه پلاسـتیکهـای ضایعاتی (و زباله) پس از جمعآوری و مخلوط باهمدیگر، توسط دستگاههای تزریق پلاستیک ذوب شده و آماده مخلوط با سایر مواد میگردد. از طرف دیگر کاغذ و کارتن و غیره نیز که از محل ضایعات و زباله جمع آوری میگردد، به شکل خمیر مبدل میگردد. چوبهای ضایعاتی نیز به منظور ایجاد قابلیت تولیـد چوب مصنوعی به شکل خرده چوب مبدل میشود. پس از آماده شدن پلاستیک مـذاب، خمیـر کاغـذ و خرده چوب در دستگاه میکسر این مواد به طور کامل مخلوط شده و سپس برحسب نوع تولید نهایی، بـه دستگاه اکسترودر جهت تولید پروفیل و یا ماشین پرس برای تولید ورق منتقـل و توسـط آن بـه شـکل پروفیل چوب یا ورق مورد نظر تبدیل میگردد. محصول به دست آمده در مقاطع و اشکال مختلف قابل تولید است که برنامه ریزی آن براساس نیاز بازار صورت میگیرد.

• مقایسه روش تولید معمول کشورمان با دیگر کشورهای جهان

روش تولید چوب مصنوعی در بند قبل شرح داده شد بنابراین در صورتی کـه ایـن روش تولیـد بـا روش های تولید مورد استفاده در سایر کشورها مورد مقایسه قرار گیرد نتایج زیر حاصل خواهد شد.
تکنولوژی و روش تولید چوب مصنوعی در سایر کشورها همان روشی است که در کشور مـا انجـام میگیرد و تاکنون روش دیگری برای این کار در نقاط دیگر جهان معرفی نشده است. آنچه که در فرایند تولید چوب مصنوعی دارای اهمیت است و حتی میتوان گفـت کـه ایـن عوامـل کیفیت محصولات تولید شده را تشکیل داده و در کشورهای صنعتی از درجه بالاتری برخوردار میباشـد موارد ذیل هستند:

• کیفیت و دقت عمل قالبهای مورد استفاده
• کیفیت مواد اولیه مصرفی و ترکیب آنها
• کیفیت تفکیک مواد اولیه از اجسام ناخالص و زاید
• توان فنی و مهندسی در اجرای دقیق فرایند

با توجه به مطالب ذکر شده میتوان تکنولوژی تولید چوب مصنوعی را به تکنولـوژی بـالا و عمـومی تقسیم بندی کرد.

بررسی نقاط قوت و ضعف تکنولوژی های مرسوم در فرآیند تولید چوب مصنوعی

با عنایت بر شرح ارائه شده تکنولوژی، نقاط قوت و ضعف آن در جدول زیر جمع بندی شده است:

ردیف	نقاط قوت	نقاط ضعف
1	یکسان بودن تکنولوژی مورد استفاده در ایران و دیگر کشورهای جهان	ضرورت خرید تکنولوژی برای تـازه واردان به صنعت
2	قابلیت تولید قطعات برای شاخههای مختلـف صنعت	جــوان بــودن تکنولــوژی تولیــد در کشور و عدم آشنایی کـافی صـنعت کردن با آن
3	وجود ماشـین آلات مخـصوص درکـشورهای اروپایی و قابلیت تأمین آن برای عموم

 

مواد اولیه عمده مورد نیاز و محل تامین آن

 

• معرفی نوع مواد اولیه عمده:
  ماده اولیه مصرفی طرح به شکل زیر خواهد بود:
  • خرده چوب
  • پلاستیک ضایعاتی
  • کاغذهای ضایعاتی

این مواد پس از تأمین به شکل مورد نظر تبدیل شده و مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

• معرفی منابع تأمین مواد اولیه عمده :
  مواد اولیه مورد استفاده طرح، ضایعات و زبالهها خواهند بود که این مواد از سطح کشور جمع آوری و جهت بازیافت به محل کارخانه طرح منتقل خواهد شد. لازم به ذکر است که برای جمعآوری این مـواد، تأمین کنندگان مختلفی جذب و همکاری خواهد شد.

پیشنهاد منطقه مناسب برای اجرای طرح تولید چوب مصنوعی

انتخاب محل اجرای یک طرح تولیدی عموماً براساس معیارهای زیر صورت میگیرد:

1. بازار تأمین مواد اولیه
   ماده اولیه مصرفی طرح، انواع چوب، کاغذ و پلاستیک ضایعاتی است کـه ایـن مـواد در کلیـه نقـاط کشور قابل تأمین است. بنابراین کلیه استانهای کشور برای اجرای طرح مـیتواننـد مـورد توجـه قـرار گیرند. لیکن استانهای صنعتی کشور به علت بالا بودن حجم تأمین مواد اولیه، در ارجحیت قرار دارند.
2. بازار فروش
   یکی از معیارهای مکانیابی هر طرح تولیدی، انتخاب محلی است که دارای نزدیـکتـرین فاصـله بـا بازارهای محصولات طرح باشد. در بخش یک شرح داده شد که محصول تولیدی طرح در سـطح کـشور دارای مصرف است. از اینرو کلیه استانهای کشور میتوانند به عنوان بازار فروش طرح محسوب و طرح نیز میتواند در نقاط مختلف کشور ایجاد گردد .
3. احتیاجات و نیازمندی های دیگر طرح
   هر طرح تولیدی نیازمند مواردی مانند برق، آب، ارتباطات ، نیروی انسانی و غیره میباشد. در مـورد طرح حاضر از آنجایی که کلیه نیازمندیهای فوق در سطح نیاز طرح در نقاط مختلف کشور قابل تأمین است لذا محدودیتی به لحاظ انتخاب محل خاص وجود ندارد.
4. امکانات زیر بنایی مورد نیاز
   از جمله امکانات زیربنایی میتوان به راههای ارتباطی، شبکه برق سراسـری، فاضـلاب و غیـره اشـاره کرد که در طرح حاضر در سطح نیاز طرح، میتوان گفت که محدودیت و حساسیت خاصـی در انتخـاب محل اجرای طرح وجود ندارد.
5. حمایت های خاص دولتی
   طرح حاضر یک طرح بازیافت مواد زاید محسوب میگردد. از اینرو اجرای آن حمایتهـای سـازمان محیط زیست و دیگر ارگانهای ذیربط کشوری را در پی خواهد داشت.

با جمع بندی مطالعات مکانیابی، محل اجرای مناسب برای طرح تولید چوب مصنوعی کلیه نقاط کشور میباشد .

 

تجزیه و تحلیل و ارائه جمع بندی و پیشنهاد نهایی

 

با عنایت بر مطالعات صورت گرفته میتوان گفت که بازارکشورمان به لحـاظ عرضـه انـواع چـوب مصنوعی از حالت کمبود برخوردار است. از اینرو ایجاد واحدهای جدید به لحاظ قابلیت فـروش توجیـه پذیر ارزیابی شده است. با نگاهی با وضعیت عرضه و تقاضا در گذشته مشاهده می گردد کـه در سـالیان گذشته نیز کمبود در بازار وجود داشته است ولی ماهیت قطعات مورد مطالعه طوری است کـه مطالـب زیر در مورد آنها قابل ذکر است :

نکته ایکه در اینجا باید ذکر گردد این است که بررسـی تقاضـا در آینـده بـا فـرض قابلیـت فنـی و اقتصادی طرح در ایجاد مزیت رقابتی و در نهایت جایگزینی آن برای نئوپان، MDF و سـایر تختـه هـا و چوب ها ، مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس آن ایجاد طرح های جدید از نظر بازار توجیه پذیر ارزیابی گردید .
از اینرو در صورتیکه مجری طرح نتواند این مزیت نسبی را در تولیدات خود ایجـاد نمایـد ، در این صورت اوضاع متفاوت بوده و نمی توان آنچنان روی توجیه پذیر بودن طرح از نظر بازار اظهار نظـر کرد و در مجموع با توجه به محدودیتهای تولید چـوب در کـشور، درجـه موفقیـت جـایگزینی چـوب مصنوعی نسبتاً بالا ارزیابی میگردد.

در طرح حاضر ریسک هایی نیز متوجه سرمایه گذار است که در ذیل به آن شده است:
محوریت اصلی بررسیه ای صورت گرفته که نتیجه آن توجیه پـذیر بـودن بـازار بـرای جذب محصولات تولیدی طرح عنوان گردید، قابلیت طرح در بازار سـازی و جـایگزینی چوب مصنوعی برای حدود ده درصد از مصارف نئوپان، MDF و دیگر تختـه هـا قـرار دارد. بنابراین مجری طرح باید از توانـایی لازم در ایـن مـورد برخـوردار باشـد. انجـام بازاریابی و تبلیغات، ایجاد واحد مهندسی فروش، ایجاد ارتباط مستمر بامشتریان و غیره از راهکارهای بازارسازی موفق است.

 

تماس با گروه صنعتی ده چوب

تولید کننده با کیفیت ترین پروفیل های پلی وود در ایران